Rozdzielność z wyrównaniem dorobków – art. 51 2 krio – art. 51 5 krio
- forma aktu notarialnego,
- wymaga zgody obojga małżonków,
- umowa może zostać zawarta w trakcie małżeństwa lub przed jego zawarciem,
- rozdzielność z wyrównaniem dorobków może zostać ustanowiona od dnia podpisania umowy lub na przyszłość ( NIGDY WSTECZ),
- w czasie trwania tego ustroju małżonkowie nie mają majątku wspólnego, każdy z małżonków ma jedynie swój majątek osobisty, każdy z małżonków samodzielnie i bez ograniczeń zarządza swoim majątkiem
- różnica pomiędzy rozdzielnością „zwykłą” a rozdzielnością z wyrównaniem dorobków uwidacznia się dopiero po ustaniu tego ustroju – dochodzi wówczas do wyrównania dorobków tj. wzrostu wartości majątków małżonka po zawarciu majątkowej umowy małżeńskie. Małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa.
Celem wprowadzenia tego uregulowania było wg ustawodawcy wyrównanie różnicy wynikającej z faktu prowadzenia przez jednego z małżonków domu, wychowania dzieci, stanu jego zdrowia itp. (Druk sejmowy IV kadencji nr 1566).
W praktyce, brak jakichkolwiek ograniczeń w zarządzaniu i rozporządzaniu majątkiem osobistym, a zatem także „dorobkiem” powoduje, że małżonek, spodziewający się ustania ustroju np. w wyniku rozwodu, może wyzbyć się majątku, może też odstąpić od podejmowania kroków w celu powiększenia dorobków. Dlatego, inaczej niż u nas, w wielu systemach np. w niemieckim i
szwajcarskim w odniesieniu do analogicznego ustroju przewidziano ustawowe ograniczenia w zarządzie majątkiem przez małżonków w czasie trwania ustroju, z uwagi na dobro współmałżonka i rodziny. U nas część komentatorów uznaje, że niedopuszczalne byłyby nawet umowne uregulowania wyłączające prawo samodzielnego zarządu, jako sprzeczne z ustawą.
